در ساختمانسازی به سوی بیرونی یک ساختمان نما گفته میشود.به طور کلی نمای ساختمان از دو عنصر اصلی تشکیل شده که شامل ارکان و اجزا میباشد ارکان نما، ریتمهای عمودی و افقی و سطح آسمانه یک بنا محسوب میشود.و تمامی جزییاتی که در دید ۱۴۰ درجه عمودی و ۱۶۰ درجه افقی دید انسان میشود و همچنین طراحی درب و پنجره اجزا یک نمای خانه محسوب می شود. در طراحی نمای ساختمان خانه معمار ، نما مهمترین بخش بهشمار میرود زیرا نما چارچوب کار برای بقیه اجزای ساختمان را مشخص میکند. بسیاری از نماها ارزش تاریخی دارند و در کشورهای گوناگون قوانین سختگیرانهای در مورد موضوع تغییر نما وجود دارد که برخی از این قوانین هر گونه دگرگونی در نماهای تاریخی را ممنوع میکند.
در معماری سنتی ایرانی، آرایشی که پس از پایان کار ساختمان بر آن بیفزایند را آمود میگویند، مانند تزیین الحاقی، نماسازی سنگی یا آجری، کاشیکاری و گچبری. نمای ساختمان شامل دو سوی اصلی ساختمان یا بیشتر، قسمت ورودی پشت بام و ورودی اصلی ساختمان بسته به شکل و نوع زمین میباشد در اغلب کشورها طراحی و ساخت این قسمتها برای همخوانی نما با بافت قالب زیر نظر سازمانهای شهری صورت میگیرد.
نمای آجری
برای نمای آجری باید از آجری که برای نماسازی تهیه میشود استفاده نمود این آجرها به رنگهای بهی، قرمز، ابلق در بازار یافت میشود. برای نماهای آجری بهتر است آجرها را قبل از مصرف تیشه داری نمود منظور از تیشه داری این است که اضلاع آجر را به وسیله تیشه یا ماشینهای تراش مخصوص کاملاً گونیا مینماییم برای پهن کردن ملات نماهای آجری معمولاً از شمشه ملات استفاده میکنند. شمشه ملات وسیله است که تختههایی بعرض ۵/۱ الی ۲ سانتیمتر با ضخامتی در همین حدود که آنها را به صورت نبشی به یکدیگر متصل مینمایند و طول آن حدود ۵۰ سانتیمتر است در موقع پهن کردن ملات شمشه ملات را طوری روی دیوار قرار میدهند که یک ضلع آن روی دیوار در محل پهن کردن ملات در قسمت نما و ضلع دیگر آن متکی به نما قرار گیرد. آنگاه ملات را پشت آن پهن مینمایند که در نتیجه هم ملات در حدود ۵/۱ الی ۲ سانتیمتر از لبه کار عقبتر خواهد بود که از این عقب بودن ملات برای بند کشی استفاده مینمایند و هم ضخامت ملات در تمام قسمتها یکنواخت خواهد شد. آجرها باید در تمام رجها با ریسمان و شاقول چیده شود. در موقع دوغاب دادن روی دیوار باید کاملاً توجه نمود که دوغاب به قسمت نما ریخته نشود زیرا در این صورت منظره نا خوشایندی به آن خواهد داد یا بهطور کلی از ریختن دوغاب در نماسازی آجری باید صرف نظر گردد.
نمای سنگی
برای نماهای سنگی از انواع سنگهای پلاک با رنگها و اندازههای مختلف استفاده مینمایند مانند سنگ تراورتن، باغ ابریشم، مرمر یا انواع سنگهای قیچی که دارای سطح ناصافی بوده و در محلهایی که از لحاظ معماری احتیاج به قدری خشونت در سطح نما میباشد مورد استفاده قرار میگیرد. در سطح بعضی از سنگهای نما خلل و فرجی موجود است که این سوراخها برای نصب بسیار مناسب هستند زیرا ملات ماسه سیمان پشت سنگ به داخل این سوراخها نفوذ نموده و مانع جدا شدن آن از نما میگردد از جمله این سنگها میتوان انواع سنگهای تراورتن را نام برد. بعضی از سنگها مثل سنگهای باغ ابریشم یا مرمر یا مرمریت یا انواع سنگهای چینی دارای سطحی صیقلی بوده و با توجه به اینکه سنگ خاصیت مکندگی چندانی ندارد به خوبی به نما نمیچسبد و ممکن است بعد از مدتی از نما جدا شده و سقوط نماید برای جلوگیری از این کار باید از پشت آنها را به وسیله میلههای مخصوصی که به آن اصطلاحاً اسکوپ میگویند به دیوار محکم نمود. اسکوپ انواع مختلف دارد.
یکی از پوششهای مناسب در ساختمان که استفاده ازآن روز به روز بیشتر میشود، سنگ است لذا متخصصین امر ساخت وساز دلایل مناسب بودن سنگ را در نمای ساختمان در چند مورد خلاصه کردهاند که عبارتند از:
۱-عدم تغییر رنگ و جذب گرد و غبار
۲-مقاومت در برابر رطوبت
۳- تنوع در رنگ و جنس
۴- اجرای سریع و آسان و تمیز
۵- عایق حرارت و بینیاز از زیر سازی
۶- قابلیت اجرا بر روی کلیه سطوح
۷-قابلیت ترمیم آسان
۸-انعطافپذیری و قابلیت فرمپذیری مناسب بر روی کلیه سطوح
۹-ایدهآل برای دکوراسیون نمای داخل و خارج ساختمانها، مغازهها، کافی شاپها و رستورانها.
۱۰-فراوانی و در دسترس بودن
۱۱- امکان به وجود آوردن شکلهای مورد نظر (دستی و ماشینی)
۱۲-عمر زیاد (در صورت استفاده مناسب)
۱۳-هزینه حفظ و نگهداری نسبتاً کم آن
انتخاب ابعاد و جنس سنگ، بستگی به محل استفاده آن دارد. سنگهایی که در نمای خارجی مصرف میشود باید در مقابل عوامل جوی مانند تابش خورشید، باران، گازهای موجود در هوا و … مقاوم باشند. در نماسازی از نوع سنگ ممکن است فقط از یک نوع سنگ استفاده شود ویا آنکه از چندین سنگ متنوع استفاده شود. با یک طراحی خوب و هماهنگ کردن سنگها یا یکدیگر میتوان نماهای سنگی بسیار زیبایی در ساختمان به وجود آورد. همچنین همواره باید به این مطلب توجه کرد که استفاده از سنگها ی پر دوام و با مقاومت بالا در برابر یخ زدگی و شرایط نا مساعد جوی و محیطی (نور خورشید، آب و رطوبت) با بافت و شکل مطلوب، بدون ترک خوردگی و خلل و فرج و صرفه اقتصادی را نباید از یاد برد. مشخصات کلی انتخاب سنگ برای مصارف ساختمانی:
۱- بافت سنگ باید ساختمانی سالم داشته باشد، یعنی بدون شیار، ترک و رگههای سست باشد (کرمو نباشد)
۲- بدون هر گونه خلل و فرج باشد.
۳- پوسیدگی نداشته باشد.
۴- یکدست، یکنواخت و ممکن باشد.
۵- سنگ ساختمانی شاید آب زیاد جذب کند، لذا نباید:
الف – در آب متلاشی یا حل شود.
ب – تمام یا قسمتی از آن بیش از ۸ درصد وزن خود آب بمکد.
۶-سنگ ساختمانی نباید آلوده به مواد طبیعی و مصنوعی باشد.
۷- سنگ باید شرایط فیزیکی و شیمیایی محیط را تحمیل کند لذا باید:
الف – در برابر باد، یخبندان، تغییرات دما و در صورت وجود جریان آب در مقابل آن و کلیه عوامل فرسایش مقاومت کند.
ب – در برابر محیطهای شیمیایی، اسیدی و قلیایی و همچنین عمل آبکافت و اکسید اسیون مقاومت کند.
۸- مقاومت فشاری برای قطعات باربر نباید کمتر از ۱۵۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد.
۹- در مقابل سایش مقاوم باشد.
نمای سنگی خود دارای انواع مختلفی هستند که عمده این تمایزات را میتوان در تفاوت نوع سنگ موجود در طبیعت نام برد؛ لذا در اینجا جایز است قبل از معرفی انواع سنگها ابتدا به توضیح واژه سنگ تزئینی پرداخته و سپس به معرفی نماها بپردازیم
در این قسمت نمونه ای از طراحی های تیم دکاگون سازه را مشاهده خواهید کرد: