پایاننامه (thesis) یا رساله (dissertation) یا تِز (به فرانسوی: thèse) یا تیزِس (به انگلیسی: thesis) نوشتاری است که دانشجویان در موضوعی خاص مربوط به رشتهٔ تحصیلی خود، برای دریافت مدرک تحصیلی مینویسند. در پایاننامهٔ دانشجویان موضوع یا سؤالی را بررسی کرده و از راه تجزیه و تحلیل یا تجارب عملی یا آزمایشی به آن پاسخ میدهند. به بیان دیگر پایاننامه شامل استدلال موضوعی، ارائهٔ پژوهشی تجربی، حاصل کارآموزی یا عصارهای از درسهای آموختهشده در دوران تحصیلی دانشجوست که با راهنمایی استادان نگارش و تدوین میشود. پایاننامه با عنوان و محتوای تکراری در هیچ سیستم آموزشی و در هیچ مقطع تحصیلیای تعریف نشدهاست و همهٔ دانشجویان موظف به نگارش پایاننامه با موضوع و محتوای جدید هستند. اغلب پایاننامههای دوره کارشناسی به صورت نوشتاری حاصل از گردآوری تحقیقات دیگر میباشد. در حالی که پایاننامه در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری لزوماً باید موضوع جدیدی را مورد هدف قرار دهد.
در بسیاری از متون از کلمهٔ «پایاننامه» برای نوشتار پایان دورهٔ دورهٔ کارشناسی یا کارشناسی ارشد و از کلمهٔ «تز» یا «رساله» برای نوشتار پایان دورهٔ دکتری استفاده میشود. تفاوت «تز» و «رسالهٔ دکتری» با پایاننامهٔ دورهٔ کارشناسی یا کارشناسی ارشد، جدید بودن و نوآوری پژوهشهای انجامشده و همچنین حجم بیشتر این تحقیقات در دورهٔ دکتری است. به عبارتی دیگر پایاننامه دوره دوره کارشناسی یا کارشناسی ارشد گاهی میتواند ارائه نتایج پژوهشی توسعه گونه در مطالعات و تحقیقات پیشین باشد اما «تز» یا «رساله» لزوماً باید نتایج حاصل از پژوهش ایدهای نوین یا ارائه راه حلی برای مسئلهای که تاکنون حل نشده بودهاست، باشد.
پروپوزال(Proposal) یک واژه ای انگلیسی به معنی پیشنهاد و طرح اولیه و نقشه کلی هرکار تحقیقی و تحقیقاتی است . همانگونه که برای انجام کوچکترین کاری لازم است در ابتدا طرح و نقشه ی آن کار آماده شود اگرچه ممکن است به صورت ذهنی باشد. برای انجام تحقیق و تحقیق که معمولا کار زمان بر و پرزحمتی است، بدون تردید داشتن طرحی که همه ی جوانب امر درآن پیش بینی شده باشد ضرویست. هرچه قدر پروپوزال یک تحقیق، دقیق و همه جانبه باشد، به همان اندازه کار تحقیقگر در زمان انجام پروژه ی تحقیقی راحت تر و درزمان کمتری انجام خواهد شد.
فصل اول:کلیات پژوهش
فصل دوم مبانی نظری و پیشینه پژوهش
فصل سوم: روششناسی پژوهش
فصل4:مدلسازی عددی
فصل5:نتیجهگیری و پیشنهاد
بخش های پروپوزال
1- بیان مسأله( چرايي و علت تحقيق، تبيين شكاف بين وضعيت موجود و مطلوب )
2- ادبيات تحقيق( مروري مختصر درباره پيشينه داخلي و خارجي مرتبط با موضوع تحقيق )
3- ضرورت و اهميت تحقيق( انگيزه، نتايج احتمالي و سودمندي حاصل از تحقيق در سطوح سازماني، منطقه اي، ملي و يا جهاني )
4-اهداف تحقيق و جنبه نوآوری تحقیق
5- سوالات / فرضيه هاي تحقيق
6- نوع تحقيق (کاربردی، تئوری ، بنیادی)
7- روش تحقيق
8- امكانات، تجهيزات و هزينه هاي تحقيق /مشکلات و محدودیت احتمالی تحقیق
9- تعريف واژه هاي كليدي( نظري- عملياتي)
10- مراحل و زمان بندي تحقيق
11- منابع(داخلي و خارجي كه بايد به روز و ترجيحا مربوط به 5 سال قبل باشد )
12- ضمائم